Nov
7
Ufak ve silindir şeklindeki böceklerin oluşturduğu bir familyadır. Boyları genellikle 6 mm’den daha kısa, genellikle kahverenkli veya siyah, başları pronotum altında yer alan böceklerdir. Antenleri 11–12 segmentli, anten uçları topuzludur.
Tarımsal yönden önemli türler Ağaçların kabukları altında açtıkları galeriler içinde yaşarlar. Genellikle zayıf ağaçlara saldırırlar. Zararlı olduğu başlıca konukçuları elma, armut, kiraz, erik, şeftali, kayısı, ayva, badem, fındık ve kestanedir. Ergin dişilerin kabuk altında açtığı ana galerilerin cidarına konulan yumurtalardan çıkan larvalar yan istikametlerde yeni galeriler açarlar. Bu tipteki galeriler bu familyaya özgüdür.
Orman ağaçlarında Ips türleri çok büyük zararlara yol açar en tanınmış türleri I.Sexdentatus Berner ve I. Typographus L.’ dir. Kabuk böcekleri tek ağaç öldürücü veya daha geniş alanlardaki ağaçların tahripçisi olarak ortaya çıkmaktadır. Diğer bazı zararlı böcekler tarafından yaprak veya ibreleri yenilmek suretiyle sağlığını büyük ölçüde kaybetmiş ormanlar, fırtına ve kar sebebiyle ağaçların kırılması veya devrilmesi şeklindeki tabii afetler, orman yangınları, aşırı kuraklık ve temiz bir orman işletmeciliği uygulanmaması gibi olumsuzluklar ormanlarda kabuk böceklerinin popülâsyonunu artıran faktörlerin başında gelmektedir.
IPS TYPOGRAPHUS, SEKİZ DİŞLİ LADİN KABUKBÖCEĞİ
Ips Typographus: Batı Avrupa’da 1990 yılında şiddetli fırtınayı takiben 30 milyon m³’den fazla ladin ağacının ölümüne neden olmuştur. Bunun ekonomik değeri 717 600 000 $ olarak hesaplanmıştır. Ips Typographus Türkiye’de Artvin Bölge Müdürlüğü ormanlarında 1998–2000 yılı zararları en az 1 milyon m³ ‘ün üzerindedir.
IPS SEXDENTATUS, ONİKİ DİŞLİ ÇAM KABUKBÖCEĞİ
1928–1999 yılları arasında Ips sexdentatus‘un Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki zararı en az 3 000 000 m³ olduğu tahmin edilmektedir. 1960’lı yıllardan bugüne kadar bu zararlıya karşı 1 000 000 litre kimyasal ilaç kullanılmıştır. Ancak zararlı engellenememiştir.
DENDROCTONUS MİCANS, DEV KABUK BÖCEĞİ
Dendroctonus micans‘ın 1966–2000 yılları arasında en az 15 milyon adet ladin ağacının kurumasına neden olmuştur. 1967–1985 yılları arasında bu zararlıya karşı 1 200 000 litre kimyasal ilaç kullanılmıştır. Ancak, zararlının kitle üremesi yapması ve epidemisi önlenememiştir
TOMİCUS PİNİPERDA, BÜYÜK ORMANBAHÇIVANI TOMİCUS MİNOR, KÜÇÜK ORMANBAHÇIVANI
Her ağaçta yıllık %20–50 artım kaybına neden olmaktadırlar. İsveç çam ormanlarında yaptığı yıllık üretim kaybı 2,1–5,9 milyon m³ arasındadır.
KABUK BÖCEKLERİ İLE MÜCADELE YÖNTEMLERİ:
1. KÜLTÜREL ÖNLEMLER: Kabuk böceklerine karşı en etkili mücadeleler dele yöntemidir. Daha çok zayıf ağaçları seçen bir zararlı olduğundan, ağaçların budama, gübreleme, sulama ve toprak işlemesi ile kuvvetli tutulması gereklidir.
BUDAMA: Çok yıllık bitkilerde yapılan budamalar bitkilerin kuvvetli gelişmelerini, dolayısıyla zararlılardan daha az etkilenmelerini sağlar Budama zararlı ile bulaşık bitki kısımlarının uzaklaştırılmasını sağladığından zararlı popülâsyonlarının azaltılmasını da sağlar.
SULAMA: İyi sulanmayan bitki gelişemez ve zayıf cılız kalır dolayısıyla zararlılardan fazlaca etkilenir.
SEYREK YETİŞTİRME: Seyrek yetiştirme bitkinin birim alandan daha fazla besin alması bakımından kuvvetli ve sağlam yetişmesini sağlar. Sık yetiştirilmiş bitkiler üzerinde kabuklubitler, unlubitler ve yaprak bitleri gibi zararlılar yoğun olarak bulunur. Çünkü bu grup zararlılar zayıf ve cılız olurlar. Böyle bitkiler zararlılardan daha fazla etkilenirler. Bazı böcekler örneğin kabuklubitler, unlubitler rutubeti çok severler, güneş ışığından hoşlanmazlar. Bu nedenle sık dikilmiş bahçelerde daha zararlı olurlar. İşte bu yüzden bu gibi zararlılara savaşta seyrek dikim önerilir.
GÜBRELEME: Gübreleme bitkinin gelişmesini sağlaması açısından önemlidir. Ancak gübrelemenin tek yönlü değil dengeli bir şekilde yapılması önemlidir. Fazla azotlu gübreleme bitkilerin vegetatif gelişimini hızlandırır bitki hücrelerinde su miktarının fazla olmasına neden olur. Özellikle sokucu emici ağız yapısına sahip yaprakbitleri, kabuklubitler, thripslerin fazlaca çoğalmasına neden olur. Potaslı gübrelemeler bitkilerin hücre çeperinin daha kalın olmasını sağladığından bitkilerde sağlam yapılı gelişir. Bu nedenle yaprak bitlerine karşı bitkilerin potasca zengin gübrelerle gübrelenmesi önerilir. Fosforlu gübreler bitkilerde generatif gelişmeyi teşvik eder. Potas ile birlikte bitkilerde özellikle sokucu-emici ağız parçalarına sahip böceklere karşı dayanıklılığın artmasını sağlar.
2. MEKANİKSEL MÜCADELE: Budama artıkları bahçeden en az 2 km uzaklaştırılmalıdır. Bu artıklar yakacak olarak kullanılacaksa, bir yere yığılmalı, bu yığınlara çoğalmak üzere gelen böceklerin talaş çıkardıkları görüldüğünde dal yığınları ilaçlanmalıdır. Kabuk böceklerine karşı yeni kesilmiş kabuklu tuzak odunlarına böceklerin toplanarak sonradan böceklerin imhasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bahçemizin çeşitli bölgelerine yeteri kadar yeni kesilmiş ağaç kazıkları çakarak bu zararlıların bu kazıklar üzerinde kışlamasını sağlayabiliriz. Yeni kesilmiş dalları zarar görmüş zayıflamış ağaç kabul eden zararlı bu bitkilere yönelmektedir bahara girişte bu kazıklar yerlerinden sökülerek ilaçlanmalı veya bahçemizden uzaklaştırılmalıdır.
3. BİYOTEKNİK MÜCADELE: Böceğin üreme ihtiyacından kaynaklanan karşı cinsini çağırmak için yaydığı eşeysel kokunun taklidinin yapıldığı suni preparatlar asılarak kabuk böcekleri tuzağa (feromon tuzağı) düşürülmektedir.
4. BİYOLOJİK MÜCADELE: Kabuk böceklerinin yırtıcısı durumundaki faydalı böcek ve kuş türlerinin korunarak çoğalmalarının sağlanmasına yönelik metodudur.
KİMYASAL MÜCADELE: Kabuk böceklerinin mücadelesinde bitki içinde yuvalanıp bitki özsuyundan beslendiklerinden bitki öz suyuna karışabilen sistemik ilaçlar tercih edilmelidir. Bitkide gövde dal sürgün yapraklarında kuru yer kalmayacak şekilde ilaçlanmalıdır. İlkbaharda Nisan-Mayıs aylarında yapılacak gözlemlerle kurumuş dallarda ergin çıkışları görülür görülmez birinci ilaçlama, bundan 10–15 gün sonra da ikinci ilaçlama yapılır. İkinci döle karşı da Temmuz-Ağustos aylarında yapılacak gözlemler sonucu ergin çıkışları görülür görülmez üçüncü ilaçlama, 10–15 gün sonra da dördüncü ilaçlama yapılır.
.